بازاربورس انرژی:
تعریف بورس انرژی، یعنی راه اندازی بازاری شفاف، کارآمد، که با هدف نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، جهت رفع انحصار و کشف عادلانه قیمت حامل های انرژی ایجاد گردیده است. به عبارتی بازاری است که در آن هر کالایی که پایه انرژی مانند برق، نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، داشته باشد، معامله می گردد. دارایی های قابل معامله در این بازار هم به صورت فیزیکی و هم به صورت مالی، از قبیل ابزارهای مشتقه مبتنی بر انرژی خواهد بود. بنابراین در این بازار بورس انرژی امکان انجام معاملات نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و نیز سایر ابزارهای مشتقه مبتنی بر آن ها (شامل اوراق سلف موازی) وجود دارد. ایران به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت و گاز و دارنده یکی از بزرگترین ذخایر و منابع هیدروکربوری جهان شناخته می‌شود. با توجه به این ویژگی های خاص و برخورداری از منابع غنی انرژی جایگاه مهم و قابل توجهی دارد . خصوصاً آنکه یکی از کارکردهای مهم این بورس موضوع صادرات و فروش انرژی برق و... به کشورهای همسایه است و بحث کشف قیمت ، با توجه به انجام معاملات بر مبنای ارزهای گوناگون نیز در این بازار دارای اهمیت زیادی می باشد.
همچنین راه اندازی بورس انرژی، اهمیت زیادی در توسعه خصوصی سازی در کشور داشته و با توجه به تغییر ساختار در صنعت برق، حرکت نیروگاه های برق دولتی را به سمت خصوصی شدن تسریع نموده و درتعیین دقیق قیمت برق، بسیار موثر می باشد. از طرفی علاوه بر پیدا شدن شفافیت در قیمت برق ، امکان تفاوت قیمت برق در سایر مناطق با توجه به معاملات صورت گرفته در بازار بورس انرژی وجود دارد. بنابراین صنایع و خانوارهای هر منطقه، هزینه برق خاص خود را خواهند پرداخت که با سایر نقاط متفاوت خواهد بود.
تنوع و موضوع معاملات انرژی در بازار بورس انرژی بسیار وسیع و درحال گسترش است، به گونه ای که با ورود کالاهای اصلی کشور که پایه انرژی دارند از قبیل نفت، گاز، بنزین و.. برق، در آینده این بازار دستخوش تحولات چشمگیری در انجام معاملات انرژی خواهد شد.
بدیهی است با کشف قیمت و شفافیت اطلاعات کالاهای انرژی پایه در حوزه معاملات بازار بورس انرژی، تحولات گسترده در توسعه و رشد اقتصادی کشور بوجود خواهد آمد.
مشخصات اصلی بورس انرژی
- قراردادهای بورس به شکل استاندارد و بلند مدت می باشد.
- قیمت گذاری به شیوه حراج مستمر
- دسترسی آزاد و رقابتی به بورس برق
- یکسان بودن شرایط حضور در بورس
- تعامل دو جانبه بورس برق با اپراتور شبكه (ISO / (TSO
مزایای راه اندازی بورس برق( انرژی)
- شفافيت بيشتر اطلاعات و قيمت‌ها
- كشف سريع تر قيمت
- نوسان قيمت بر اساس واقعيت‌هاي بازار و صنعت
- امكان نظارت بيشتر بر معاملات و رديابي تخلفات
- پوشش ريسك
- كاهش هزينه‌هاي مبادله و ارائة خدمات تسويه و پاياپاي
- تأمين بازار عادلانه و بي‌طرف و بالا رفتن سطح اعتماد بخش خصوصي و زمينه سازي براي حضور اين بخش در صنعت برق
- با توجه به سياست هاي اصل 44 قانون اساسي و آغاز فرآيند خصوصي سازي صنعت برق، بورس برق زمينه مناسبي براي جذب سرمايه گذاران در اين حوزه مي باشد.
- تقویت بنیادی خصوصی سازی صنعت برق در ایران
تفاوتهاي بازار برق و بورس انرژی
عمده تفاوتهاي بازار برق و بورس را ميتوان در موارد ذيل خلاصه نمود:
- مديريتي
- ارتباط خريداران وفروشندگان
- قراردادها
- تنوع در معاملات
- رقابت
- سرعت تسويه
- نقش مدیریت شبکه تسويه
|
بازار برق و ISO |
بورس انرژی |
|
تحت مدیریت انحصاری دولت |
تحت مدیریت بخش خصوصی |
|
ارتباط سیستماتیک خریداران و فروشندگان با بازار برق و ISO برقرار است. |
خریداران و فروشندگان با شرکتهای کارگزاری ارتباط دارند و از حیث فنی تابع دستورات ISO می باشند. |
|
بازیگران قبلاً می بایست نسبت به مبادله قرارداد خرید/ فروش اقدام نمایند. |
بازیگران با پذیرش مقررات بورس و اخذ عضویت در بورس نسبت به معامله اقدام می نمایند. |
|
معاملات بصورت روزانه جهت تحویل انرژی برق در روز بعد انجام می گیرد. |
معاملات در هر روز جهت تحویل در بازه های زمانی مختلف (ساعتی، روزانه، هفتگی، ماهیانه، فصلی و سالیانه) انجام می گیرد. |
|
بازار به شکل حراج یکطرفه اجرا می شود. |
معاملات در بورس به شکل حراج دو طرفه پیوسته و کاملاً رقابتی انجام می گیرد. |
|
تسویه معاملات در انتهای سال به شکل تهاتر انجام می شود. |
تسویه معاملات بسته به نوع قرارداد به شکل نقدی و اعتباری در زمان معامله و حین تحویل یا پس از تحویل برق معامله شده انجام می گیرد. |
|
مدیریت شبکه در معاملات بازار محدودیتهای فنی شبکه را لحاظ می نماید. |
مدیریت شبکه صرفاً در مرحله پذیرش در بورس انرژی سقف معاملات هر بازیگر را تعیین می کند و هیچ گونه دخالتی در روند معاملات بورس نخواهد داشت. |